الکتروتراپی تنس و فارادیک | تفاوت و کاربرد در فیزیوتراپی

تا به حال به این فکر کرده‌اید که چطور جریان‌های الکتریکی می‌توانند درد را کاهش دهند، عضلات را تقویت کنند و به بهبودی شما سرعت ببخشند؟ در فیزیوتراپی نوین، تکنیک‌های پیشرفته‌ای وجود دارد که از تکنولوژی برای بازیابی سلامت استفاده می‌کنند.

 دو روش بسیار پرکاربرد و موثر در این زمینه، الکتروتراپی تنس و فارادیک هستند. در این مطلب از کلینیک تخصصی فیزیوتراپی پویان به طور کامل تفاوت‌ها و کاربردهای این دو روش درمانی را بررسی می‌کنیم تا ببینید هر کدام چگونه می‌توانند به بهبود وضعیت بدن شما کمک کنند.

تنس (TENS) کنترل و تسکین درد

دستگاه تنس یک ابزار غیرتهاجمی و بسیار کارآمد برای مدیریت انواع دردها است. این روش به جای درمان علت اصلی درد (که در کنار سایر روش‌های فیزیوتراپی انجام می‌شود)، روی سیستم عصبی شما تمرکز می‌کند تا پیام درد را به مغز نرساند یا حداقل آن را بسیار ضعیف‌تر کند.

تنس چگونه درد را مهار می‌کند؟

تصور کنید در مسیر رسیدن پیام درد از نقطه آسیب‌دیده به مغز شما، یک دروازه وجود دارد. وقتی درد شدیدی دارید، این دروازه کاملا باز است و پیام‌ها به سرعت به مغز می‌رسند. دستگاه تنس با فرستادن پالس‌های الکتریکی ملایم و با فرکانس بالا از طریق پدهایی که روی پوست قرار می‌گیرند، یک حس شبیه به گزگز یا لرزش خفیف ایجاد می‌کند.

 این حس جدید و غیردردناک، مسیر عصبی را شلوغ و باعث می‌شود «دروازه درد» بسته شود. در آخر، پیام‌های درد نمی‌توانند به راحتی از این دروازه عبور کنند و شما احساس تسکین می‌کنید. این روش یک راهکار کارآمد برای فریب دادن سیستم عصبی به نفع شما است.

نقش تنس در آزادسازی مسکن‌های طبیعی بدن

بدن ما به طور طبیعی مواد شیمیایی به نام اندورفین تولید می‌کند که عملکردی شبیه به مورفین دارند و به عنوان مسکن‌های طبیعی شناخته می‌شوند. استفاده از دستگاه تنس با فرکانس پایین‌تر و شدت کمی بیشتر، می‌تواند بدن را تحریک و این اندورفین‌ها را آزاد کند.

 این مکانیسم باعث یک تسکین درد عمیق‌تر و طولانی‌مدت‌تر می‌شود که حتی پس از پایان جلسه درمانی نیز ادامه دارد. بنابراین، تنس علاوه بر مسدود کردن پیام درد،  سیستم داخلی بدن برای مبارزه با درد را نیز فعال می‌کند.

چه کسانی می‌توانند از تنس بهره ببرند؟

تنس برای طیف وسیعی از دردهای حاد و مزمن کاربرد دارد. افرادی که با مشکلاتی مانند کمردرد مزمن، دردهای مفصلی ناشی از:

• آرتروز
• دردهای سیاتیک
• دردهای بعد از عمل جراحی
• دردهای ناشی از آسیب‌های ورزشی
• حتی دردهای قاعدگی

دست و پنجه نرم می‌کنند، می‌توانند از مزایای این روش درمانی بهره‌مند شوند. این روش به دلیل ایمنی بالا و نداشتن عوارض جانبی داروها، یک گزینه عالی برای مدیریت طولانی‌مدت درد است.

فارادیک (FES) برای عضلات ضعیف

برخلاف تنس که هدفش تسکین درد است، جریان فارادیک یا همان «تحریک الکتریکی عملکردی» (FES) مستقیما روی عضلات شما کار می‌کند. هدف اصلی این روش، ایجاد یک انقباض کنترل‌شده در عضلاتی است که به دلایل مختلف مانند آسیب عصبی، جراحی یا عدم استفاده طولانی‌مدت، ضعیف شده‌اند یا توانایی انقباض ارادی خود را از دست داده‌اند.

فارادیک چگونه عضلات را به کار می‌گیرد؟

جریان فارادیک با ارسال پالس‌های الکتریکی کنترل‌شده، عصب یک عضله را تحریک می‌کند. این کار دقیقا مانند تقلید فرمان مغز برای حرکت است. در نتیجه، عضله به طور غیرارادی منقبض می‌شود. این انقباض‌ها مانند یک ورزش عمل و به بازسازی قدرت و حجم عضله کمک می‌کنند؛ به ویژه برای بیمارانی که قادر به انجام تمرینات فعال نیستند.

بازآموزی عضلات و تقویت ارتباط مغز و عضله

یکی از مهم‌ترین کاربردهای الکتروتراپی تنس و فارادیک، به خصوص جریان فارادیک، در بازآموزی عضلات است. پس از آسیب‌هایی مانند سکته مغزی یا ضایعات نخاعی، ارتباط بین مغز و عضله مختل می‌شود.

 فارادیک با ایجاد انقباض در عضله، یک سیگنال حسی به مغز می‌فرستد و به مغز یادآوری می‌کند که این عضله هنوز وجود دارد و می‌تواند کار کند. این فرآیند به بازسازی مسیرهای عصبی کمک و به بیمار کمک می‌کند تا به تدریج کنترل ارادی روی عضله را دوباره به دست آورد.

کاربردهای کلیدی فارادیک در فیزیوتراپی

این روش درمانی در موارد متعددی به کار می‌رود. از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به جلوگیری از:

• آتروفی (تحلیل رفتن) عضلات پس از جراحی‌هایی مانند تعویض مفصل زانو
• کمک به بازگشت عملکرد عضلات در بیماران سکته مغزی
• درمان مشکل «افتادگی پا» (Foot Drop) که در آن فرد نمی‌تواند مچ پای خود را بالا بیاورد
• تقویت عضلات کف لگن برای درمان بی‌اختیاری ادرار اشاره کرد.

تفاوت‌های کلیدی بین تنس و فارادیک

اگرچه الکتروتراپی تنس و فارادیک از جریان الکتریکی استفاده می‌کنند، اما اهداف و نحوه عملکردشان کاملا متفاوت است. درک این تفاوت‌ها به شما کمک می‌کند تا نقش هر کدام را در برنامه درمانی خود بهتر متوجه شوید. در ادامه به صورت خلاصه به این تفاوت‌ها اشاره می‌کنیم:

• هدف اصلی درمان: هدف تنس مدیریت و تسکین درد است، در حالی که فارادیک تقویت و بازآموزی عضلات را بر عهده دارد.
• نوع تحریک: تنس اعصاب حسی را برای مسدود کردن سیگنال درد تحریک می‌کند. جریان فارادیک با تحریک اعصاب حرکتی، باعث انقباض عضلات می‌شود.
• احساس بیمار: در طول درمان با تنس، بیمار حسی شبیه به لرزش یا گزگز ملایم را دارد. در درمان با فارادیک، بیمار انقباض و حرکت واضح عضله را حس می‌کند.
• پارامترهای جریان: فرکانس و پهنای پالس جریان الکتریکی در این دو روش کاملا متفاوت است و توسط فیزیوتراپیست بر اساس هدف درمانی تنظیم می‌شود.
• کاربرد اصلی: تنس بیشتر برای شرایط دردناک مانند آرتروز و سیاتیک استفاده می‌شود، در حالی که فارادیک برای شرایطی که با ضعف عضلانی همراه هستند مانند فلج یا ضعف پس از جراحی کاربرد دارد.

این تفاوت‌ها نشان می‌دهد که الکتروتراپی تنس و فارادیک دو ابزار مکمل در جعبه ابزار یک فیزیوتراپیست هستند که هر کدام در جای خود مورد استفاده قرار می‌گیرند.

چه زمانی فیزیوتراپیست تنس یا فارادیک را تجویز می‌کند؟

انتخاب بین این دو روش درمانی هرگز تصادفی نیست و کاملا به تشخیص فیزیوتراپیست پس از یک ارزیابی دقیق بستگی دارد. فیزیوتراپیست بر اساس شرایط شما، علت مشکل و اهداف درمانی، بهترین گزینه را انتخاب می‌کند. در اینجا چند سناریو برای درک بهتر این موضوع آورده‌ایم:

• بیمار با کمردرد مزمن: اگر شما از کمردرد طولانی‌مدت رنج می‌برید و هدف اصلی کاهش درد برای انجام راحت‌تر فعالیت‌های روزانه و تمرینات ورزشی است، فیزیوتراپیست از تنس استفاده خواهد کرد.
• بیمار پس از جراحی زانو: برای بیماری که پس از جراحی رباط صلیبی، عضله چهارسر ران او به قدری ضعیف شده که قادر به انقباض ارادی آن نیست، استفاده از جریان فارادیک یک راهکار درمانی بسیار موثر است. این روش هم از تحلیل عضله جلوگیری می‌کند و هم روند بازتوانی را سرعت می‌بخشد.
• بیمار مبتلا به آرتروز شانه: برای بیماری که به دلیل آرتروز دچار درد و محدودیت حرکتی است، از تنس برای کاهش درد و از فارادیک برای تقویت عضلات ضعیف شده اطراف شانه به صورت ترکیبی استفاده می‌شود.
• بیمار با سکته مغزی: در این بیماران، از فارادیک برای کمک به حرکت اندام‌های ضعیف شده (دست یا پا) و از تنس برای کنترل دردهای عصبی ناشی از آسیب استفاده می‌شود.

همانطور که می‌بینید، تصمیم‌گیری در مورد استفاده از الکتروتراپی تنس و فارادیک کاملا تخصصی و به همین دلیل انجام آن تحت نظر یک متخصص ضروری است.

سوالات متداول

۱. آیا استفاده از این دستگاه‌ها دردناک است؟

خیر. هر دو روش کاملا بدون درد هستند. در تنس شما یک حس گزگز یا لرزش خفیف را تجربه می‌کنید و در فارادیک یک انقباض عضلانی که در ابتدا شاید کمی عجیب به نظر برسد اما دردناک نیست. شدت جریان همیشه تا سطح تحمل شما تنظیم می‌شود.

۲. آیا می‌توانیم این دستگاه‌ها را در خانه استفاده کنیم؟

دستگاه‌های تنس خانگی در بازار موجود هستند، اما استفاده از آن‌ها باید حتما پس از مشورت و آموزش توسط فیزیوتراپیست باشد تا از قرار دادن پدها در جای نادرست یا استفاده از تنظیمات اشتباه که می‌تواند بی‌اثر یا حتی مضر باشد، جلوگیری شود. دستگاه‌های فارادیک به دلیل نیاز به دانش تخصصی فقط در کلینیک‌ها استفاده می‌شوند.

۳. هر جلسه درمانی چقدر طول می‌کشد؟

مدت زمان یک جلسه الکتروتراپی تنس و فارادیک بسته به شرایط شما متفاوت است، اما به طور معمول بین ۱۰ تا ۲۰ دقیقه طول می‌کشد و به عنوان بخشی از یک برنامه درمانی کامل در کنار سایر تکنیک‌ها انجام می‌شود.

سخن پایانی

الکتروتراپی تنس و فارادیک دو نمونه از ابزارهای قدرتمند و مدرن در فیزیوتراپی هستند که به ما کمک می‌کنند تا به شکل موثرتری با درد و ضعف عضلانی مبارزه کنیم. این روش‌ها نشان می‌دهند که علم فیزیوتراپی چگونه با استفاده از تکنولوژی به بدن کمک می‌کند تا مسیر بهبودی را سریع‌تر و راحت‌تر طی کند.

 اما به یاد داشته باشید که راز موفقیت در استفاده از این ابزارها، تشخیص صحیح و اجرای درست توسط یک فیزیوتراپیست متخصص است. اگر شما هم از درد یا ضعف عضلانی رنج می‌برید، منتظر نمانید. همین امروز برای یک ارزیابی دقیق و دریافت یک برنامه درمانی اختصاصی با متخصصان ما در فیزیوتراپی پویان تماس بگیرید و اولین قدم را برای بازگشت به یک زندگی فعال و بدون درد بردارید.